Ihe ọmụma
Aspirin dị ọcha, nke a makwaara dị ka acetylsalicylic acid, bụ ọgwụ dịgasị iche iche na nke a na-ejikarị eme ihe nke bụworo ihe dị mkpa n'ime ụlọ ọgwụ kemgbe ihe karịrị otu narị afọ. Ngwakọta a dị ịrịba ama na-enye ọtụtụ uru, site na mgbu mgbu na mbelata ahụ ọkụ yana ọbụna nchebe obi obi. N'ime blọgụ a, anyị ga-enyocha mmetụta na ngwa dị iche iche nke aspirin dị ọcha, na-eme ka ìhè dị na mkpa ọ dị na nlekọta ahụike ọgbara ọhụrụ.
Kedu ka ntụ ntụ aspirin dị ọcha si arụ ọrụ n'ime ahụ?
Uzuzu aspirin dị ọcha na-arụ ọrụ site na usoro mgbagwoju anya nke omume nke gụnyere igbochi ụfọdụ enzymes n'ime ahụ. Mgbe etinyere ya, aspirin na-abanye ngwa ngwa n'ime afọ na obere eriri afọ, na-abanye n'ọbara ebe ọ na-amalite ọrụ ya.
Usoro izizi nke aspirin bụ mgbochi nke cyclooxygenase (COX) enzymes. E nwere ụdị isi abụọ nke COX enzymes: COX-1 na COX-2. Aspirin na-egbochikwa enzymes abụọ a, mana ọ nwere mmetụta siri ike na COX-1. Enzymes ndị a na-ahụ maka mmepụta nke prostaglandins, nke bụ ihe ndị dị ka hormone nke na-ekere òkè na ọrụ dị iche iche nke anụ ahụ, gụnyere mmetụta mgbu, mbufụt, na ahụ ọkụ.
Site na igbochi COX enzymes, aspirin na-ebelata mmepụta nke prostaglandins n'ime ahụ dum. Nke a na-ebute mmetụta dị iche iche:
1. Mgbu Mgbu: Mbelata mmepụta prostaglandin pụtara na mgbaàmà mgbu na-adịkarịghị ka a ga-ebufe na ụbụrụ, na-ebute mmetụta analgesic (mgbu mgbu).
2. Omume mgbochi mkpali: Prostaglandins na-etinye aka na nzaghachi mkpali. Site na ibelata mmepụta ha, aspirin na-enyere aka ibelata mbufụt na ahụ.
3. Mbelata ahụ ọkụ: Prostaglandins na-ekere òkè n'ịhazi okpomọkụ ahụ. Site na igbochi mmepụta ha, aspirin nwere ike inye aka belata ahụ ọkụ.
4. Mmetụta Antiplatelet: Mgbochi aspirin nke COX-1 na platelet (sel ọbara na-etinye aka na clotting) na-ebelata mmepụta nke thromboxane A2, ihe na-akwalite nchịkọta platelet. Nke a na-ebute mmetụta antiplatelet, na-eme ka ọbara ghara ịmalite ịmalite mkpụkọ.
Mmetụta aspirin na ahụ na-adabere na dose. A na-ejikarị obere doses (nke bụ 81 mg) eme ihe maka mmetụta antiplatelet ha na igbochi nkụchi obi na ọrịa strok, ebe a na-eji doses dị elu mee ihe maka mgbu mgbu na mbelata ahụ ọkụ.
Ọ dị mma ịmara na ụdị ntụ ntụ nke aspirin na-enye ohere maka nnabata ngwa ngwa ma e jiri ya tụnyere ụdị mbadamba. Mgbe ntụ ntụ aspirin dị ọcha batara na gburugburu ebe mmiri dị n'afọ ma ọ bụ mgbe a gwakọtara ya na mmiri tupu ọrinye ya, ọ na-agbaze ngwa ngwa wee dị maka ịmị. Nke a nwere ike iduga ịmalite ịmalite ngwa ngwa, nke nwere ike ịba uru karịsịa mgbe ọ dị mkpa enyemaka mgbu ngwa ngwa.
Agbanyeghị, ọ dị mkpa icheta nke ahụ ebe ọ dị ọcha aspirin ntụ ntụ nwere ike ịdị irè, a ga-eji ya mgbe niile n'okpuru nduzi nke ọkachamara ahụike. Usoro ọgwụgwọ ziri ezi dị oke mkpa, dịka ịghọta mmekọrịta ọ bụla nwere ike na ọgwụ ndị ọzọ ma ọ bụ ọnọdụ ahụike.
Kedu uru dị na iji aspirin dị ọcha maka enyemaka mgbu?
Ọ dịla anya a na-eme aspirin dị ọcha maka ihe na-ebelata mgbu ya dị ịrịba ama, na-eme ka ọ bụrụ nhọrọ maka ọtụtụ ndị na-achọ enyemaka site na ụdị ahụ erughị ala dị iche iche. Uru nke iji aspirin dị ọcha maka enyemaka mgbu dị ọtụtụ ma dị ukwuu, na-eme ka ọ bụrụ ngwá ọrụ dị iche iche na-achịkwa ọnọdụ mgbu dị iche iche.
Otu n'ime uru bụ isi nke aspirin dị ọcha maka enyemaka mgbu bụ ịdị irè ya megide ụdị mgbu dị iche iche. Ọ bara uru karịsịa maka ọgwụgwọ mgbu dị nro na nke na-agafeghị oke, dị ka isi ọwụwa, eze mgbu, mgbu nsọ nwanyị, ahụ mgbu na nkwonkwo mgbu metụtara ọnọdụ dị ka ogbu na nkwonkwo. Mmetụta analgesic nke aspirin nwere ike inye ahụ efe dị ukwuu, na-enye ohere ka ndị mmadụ n'otu n'otu na-eme ihe ndị ha na-eme kwa ụbọchị na ahụ erughị ala.
Ihe na-ebelata mgbu Aspirin nwere njikọ chiri anya na ihe mgbochi mkpali ya. Ọtụtụ ụdị mgbu, karịsịa ndị metụtara mmerụ ahụ ma ọ bụ ọnọdụ na-adịghị ala ala, gụnyere mbufụt. Site na ibelata mbufụt, aspirin ọ bụghị naanị na-ebelata ihe mgbu kamakwa ọ na-ekwukwa otu n'ime ihe kpatara ya. Omume abụọ a na-eme ka ọ dị irè karịsịa maka ọnọdụ ndị dị ka ọrịa ogbu na nkwonkwo, ebe ma mgbu na mbufụt dị.
Uru ọzọ dị ịrịba ama nke aspirin dị ọcha maka enyemaka mgbu bụ mmalite ya ngwa ngwa, karịsịa mgbe ejiri ya mee ihe n'ụdị ntụ ntụ. Mgbe ewere ya na afọ efu ma ọ bụ gwakọta ya na mmiri, aspirin nwere ike ịmalite inye ahụ efe n'ime nkeji 15-20. Ime ngwa ngwa a nwere ike ịdị mkpa maka ndị na-enwe mgbu mberede ma ọ bụ oke mgbu, na-enye ha ohere ịchọta ahụ efe ozugbo.
Aspirin dị ọcha na-enyekwa uru nke ịbụ onye na-abụghị ọgwụ ọjọọ. N'adịghị ka ọgwụ mgbu opioid, aspirin anaghị akpata iro ụra ma ọ bụ mebie ọrụ ọgụgụ isi mgbe ejiri ya dịka ntuziaka. Nke a pụtara na ndị mmadụ n'otu n'otu nwere ike iji aspirin maka enyemaka mgbu na-enweghị nchegbu banyere ya na-emetụta ike ha ịrụ ọrụ, ịkwọ ụgbọala, ma ọ bụ ịrụ ọrụ ndị ọzọ kwa ụbọchị.
Maka ndị na-enwe nsogbu mgbu na-adịghị ala ala, aspirin nwere ike ịbụ ngwá ọrụ bara uru na usoro nlekọta mgbu ogologo oge. Profaịlụ mmetụta akụkụ ya dị nro dị nro (mgbe ejiri ya nke ọma) na-eme ka ọ dabara maka ojiji ogologo oge n'okpuru nlekọta ahụike. Nke a nwere ike ịba uru karịsịa maka ndị nwere ọnọdụ dịka ọrịa ogbu na nkwonkwo, ndị nwere ike ịchọ nlekọta mgbu na-aga n'ihu.
Ngwongwo antiplatelet pụrụ iche nke Aspirin na-enyekwa uru ọzọ maka ụfọdụ ndị mmadụ. Maka ndị nọ n'ihe ize ndụ nke ihe omume obi, iji ọgwụ aspirin eme ihe mgbe niile (dị ka dọkịta kwuru) nwere ike inye ahụ mgbu ma na-enye nchebe n'otu oge megide nkụchi obi na ọrịa strok.
Ịnweta na ị nweta aspirin bụkwa uru bara uru. Dị ka ọgwụ na-ere ahịa, aspirin dị ọcha dị n'ọtụtụ ebe yana n'ozuzu ọ na-efu ọnụ karịa ọtụtụ ndị na-enye ọgwụ mgbu ọgwụ. Nke a na-eme ka ọ bụrụ nhọrọ maka ọtụtụ ndị na-achọ enyemaka mgbu.
Ọ dị mkpa ịmara na ọ bụ ezie na aspirin dị ọcha na-enye ọtụtụ uru maka enyemaka mgbu, ojiji ya kwesịrị iji nlezianya na-abịarute mgbe niile yana n'okpuru nduzi nke ọkachamara ahụike. Usoro ọgwụgwọ kwesịrị ekwesị nwere ike ịdịgasị iche dabere na onye ahụ na ọnọdụ mgbu a na-agwọ. Na mgbakwunye, aspirin nwere ike ọ gaghị adị mma maka onye ọ bụla, ọkachasị ndị nwere ọnọdụ ahụike ụfọdụ ma ọ bụ ndị na-aṅụ ọgwụ.
N'ikpeazụ, uru dị n'iji aspirin dị ọcha mee ihe maka mgbu mgbu dị ukwuu. Ịdị irè ya megide ụdị mgbu dị iche iche, jikọtara ya na ihe ndị na-egbochi ya, mmalite ngwa ngwa, na ịnweta ohere, na-eme ka ọ bụrụ nhọrọ bara uru na nchịkwa mgbu. Ma ọ na-emeso nnukwu mgbu ma ọ bụ na-achịkwa ọnọdụ na-adịghị ala ala, aspirin dị ọcha nwere ike inye ahụ efe dị ukwuu ma melite ogo ndụ mgbe ejiri ya mee ihe n'ụzọ kwesịrị ekwesị.
Enwere ike iji Aspirin dị ọcha gbochie mwakpo obi?
Aspirin dị ọcha enwetala nkwanye ugwu dị ukwuu maka ọrụ ọ nwere n'igbochi ọgụ obi, ọkachasị ndị mmadụ nọ n'ihe egwu dị ukwuu maka mmemme obi. Ojiji a na-eji aspirin na-adabere n'ụdị antiplatelet pụrụ iche, nke nwere ike inye aka belata ihe ize ndụ nke mkpụkọ ọbara nke nwere ike ibute nkụchi obi ma ọ bụ ọrịa strok.
Mgbochi ojiji nke aspirin na ahụike obi na-adabere na ikike ya igbochi nchịkọta platelet. Platelet bụ obere mkpụrụ ndụ ọbara na-arụ ọrụ dị mkpa na mkpụkọ ọbara. Ọ bụ ezie na ọrụ nkedo a dị mkpa maka ịkwụsị ọbara ọgbụgba mgbe anyị merụrụ ahụ, nchịkọta platelet karịrị akarị nwere ike iduga n'ịmepụta mkpụkọ ọbara n'ime akwara anyị. Mgbochi ndị a nwere ike igbochi eruba ọbara na obi, na-ebute nkụchi obi, ma ọ bụ na ụbụrụ, na-ebute ọrịa strok.
Mmetụta antiplatelet nke Aspirin na-arụ ọrụ site n'igbochi enzyme a na-akpọ cyclooxygenase-1 (COX-1) na platelet. Mgbochi a na-egbochi mmepụta nke thromboxane A2, ihe na-akwalite nchịkọta platelet. Site n'ibelata nrapagide nke platelet, aspirin na-eme ka o yikarịghị ka mkpụkọ ọbara na-emerụ ahụ na-etolite n'ime akwara na-enye obi na ụbụrụ.
Maka ndị nweelarị nkụchi obi ma ọ bụ ọrịa strok, a na-atụkarị aro iji aspirin dị obere (nke bụ 81 mg kwa ụbọchị) dị ka atụmatụ mgbochi nke abụọ. Nke a bụ n'ihi na ndị a nọ n'ihe ize ndụ dị elu nke ịnweta ihe omume obi ọzọ, na uru ọgwụgwọ aspirin na-adịkarị karịa ihe ize ndụ ndị nwere ike ime.
The ojiji nke aspirin maka mgbochi mbụ - ya bụ, n'ime ndị mmadụ na-enwebeghị nkụchi obi ma ọ bụ ọrịa strok mana ha nọ n'ihe ize ndụ dị elu - bụ ihe dị nro ma bụrụ isiokwu nke nyocha na arụmụka na-aga n'ihu na mpaghara ahụike. Nnyocha na ntuziaka na nso nso a emeela ka e nwee ụzọ ahaziri onwe ya maka iji aspirin mee ihe maka mgbochi mbụ.
Ihe ndị nwere ike imetụta mkpebi iji aspirin maka mgbochi bụ isi gụnyere:
1. Afọ: Uru ọgwụgwọ aspirin nwere ike ịpụta nke ọma na ndị okenye nọ n'etiti (afọ 50-69) ma e jiri ya tụnyere ndị okenye.
2. Ihe ize ndụ nke obi: Ndị nwere ọtụtụ ihe ize ndụ dị ka ọbara mgbali elu, cholesterol dị elu, ọrịa shuga, ma ọ bụ ise siga nwere ike irite uru na ọgwụgwọ aspirin.
3. Ihe ize ndụ ọbara ọgbụgba: A ga-atụle uru ndị nwere ike ime maka ọbara ọgbụgba na-abawanye, karịsịa ọbara ọgbụgba nke eriri afọ, jikọtara ya na iji aspirin na-adịte aka.
Ọ dị oke mkpa ịghọta na mkpebi iji aspirin maka mgbochi nkụchi obi kwesịrị ka a na-eme ya mgbe niile na onye na-ahụ maka ahụike. Ha nwere ike nyochaa ihe ize ndụ nke onye ọ bụla, ọnọdụ ahụike zuru oke, yana uru na ihe egwu dị na ọgwụgwọ aspirin.
Maka ndị enyere ọgwụ aspirin maka mgbochi nkụchi obi, ịgbaso usoro ọgwụgwọ a tụrụ aro dị oke mkpa. Dịka, a na-eji obere dose nke 81 mg (nke a na-akpọkarị aspirin nwa) maka nke a. Ọnụọgụ dị elu anaghị adị irè maka mgbochi ma nwee ike ịbawanye ohere nke mmetụta ndị ọzọ.
Ọ dịkwa mkpa iburu n'obi na ọgwụgwọ aspirin abụghị ihe dochie anya usoro ndụ ahụike obi ndị ọzọ. Nri kwesịrị ekwesị, mmega ahụ mgbe niile, ịnọgide na-enwe ahụ ike, ịghara ị smokingụ sịga, na njikwa ọnọdụ dị ka ọbara mgbali elu na cholesterol dị elu bụ akụkụ dị mkpa nke mgbochi nkụchi obi.
Ọ bụ ezie na ikike aspirin dị ọcha nwere n'igbochi nkụchi obi dị oke mkpa, ọ bụghị ihe egwu. Iji aspirin eme ogologo oge, ọbụlagodi na obere doses, nwere ike ịbawanye ohere nke ọbara ọgbụgba, ọkachasị na eriri afọ. Nke a bụ ya mere a ga-eji nlezianya tụlee mkpebi iji aspirin maka mgbochi n'otu n'otu.
Na ngwụcha, aspirin dị ọcha nwere ike na-ekere òkè na igbochi nkụchi obi, karịsịa na ndị mmadụ n'otu n'otu nwere nnukwu ihe ize ndụ maka ihe omume obi. Njirimara antiplatelet ya na-eme ka ọ bụrụ ngwá ọrụ dị irè n'ibelata ihe ize ndụ nke mkpụkọ ọbara na-emerụ ahụ. Otú ọ dị, iji aspirin maka nzube a kwesịrị ịdị n'okpuru nduzi nke ọkachamara ahụike, na-eburu n'uche ihe ize ndụ nke onye ọ bụla na uru na ihe ize ndụ. Mgbe ejiri ya nke ọma, aspirin nwere ike ịbụ akụkụ bara uru nke atụmatụ zuru oke maka ahụike obi na mgbochi ọrịa obi.
Ọ bụrụ na ị nwekwara mmasị na ngwaahịa a ma chọọ ịmatakwu nkọwa ngwaahịa, ma ọ bụ chọọ ịmata maka ngwaahịa ndị ọzọ metụtara, biko nweere onwe gị ịkpọtụrụ. iceyqiang@aliyun.com.
References
1. Miner, J., & Hoffhines, A. (2007). Nchọpụta nke aspirin mmetụta antithrombotic. Akwụkwọ akụkọ Texas Heart Institute, 34 (2), 179-186.
2. Patrono, C. (2015). Ngụta ụlọ ọgwụ nwere ọtụtụ ihe mgbochi platelet site na aspirin dị obere. Akwụkwọ akụkọ nke American College of Cardiology, 66(1), 74-85.
3. Berger, JS, et al. (2011). Aspirin maka mgbochi nke ihe omume obi na ndị ọrịa na-enweghị ọrịa obi na-arịa ọrịa obi: meta-analysis nke nnwale ndị na-enweghị usoro. Akwụkwọ akụkọ obi America, 162 (1), 115-124.e2.
4. Gaziano, JM, & Greenland, P. (2014). Kedu mgbe ekwesịrị iji aspirin maka igbochi ihe omume obi? JAMA, 312 (23), 2503-2504.
5. Rothwell, PM, et al. (2012). Mmetụta nke aspirin kwa ụbọchị n'ihe ize ndụ nke ọrịa kansa metastasis: ọmụmụ banyere ọrịa cancer mere n'oge ule a na-achịkwaghị achịkwa. Lancet, 379 (9826), 1591-1601.
6. Sostres, C., & Lanas, A. (2011). Mmetụta afọ nke aspirin. Nyocha gbasara ọdịdị Gastroenterology & Hepatology, 8(7), 385-394.
7. Schrör, K. (2016). Acetylsalicylic acid. John Wiley & Ụmụ.
8. Vane, JR, & Botting, RM (2003). Usoro nke aspirin. Nnyocha nke Thrombosis, 110 (5-6), 255-258.
9. Awtry, EH, & Loscalzo, J. (2000). Aspirin. Mgbasa ozi, 101 (10), 1206-1218.
10. Njikọ aka Antithrombotic Trialists (ATT). (2009). Aspirin na mgbochi nke mbụ na nke abụọ nke ọrịa vaskụla: meta-analysis na-emekọ ihe ọnụ nke data ndị sonyere n'otu n'otu site na nnwale ndị enweghị usoro. Lancet, 373 (9678), 1849-1860.
